گرفته‌شدن نام آن از فردوس به‌معناي بهشت، خود گوياي موقعيت جغرافيايي اين منطقه است، اما گويا فوردو، بهشت تأسيسات هسته‌اي ايران نيز به شمار مي‌رود؛ چه اينكه ايران غيرقابل‌نفوذترين فعاليت‌هاي مربوط به غني‌سازي اورانيوم خود را از سال‌ها پيش در اين مركز انجام مي‌دهد.
فوردو نامي جديد در برنامه هسته‌اي ايران بود كه در سال 2009ميلادي پس از مراكز هسته‌اي اصفهان و نطنز مطرح شد و موجوديت آن به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اعلام شد. تهديدات كشورهاي غربي در برنامه هسته‌اي ايران مهم‌ترين علت براي اين بود كه ايران بخشي از فرايند غني‌سازي اورانيوم خود و سانتريفيوژها را به اين مكان زيرزميني در عمق كوه‌ها انتقال بدهد. رئيس سازمان انرژي اتمي كشورمان درباره اهداف ساخت اين مركز هسته‌اي در كشور مي‌گويد: به‌علت تهديدهايي كه مي‌كردند و براي همه روشن است و تا به امروز هم مي‌گويند همه گزينه‌ها روي ميز است و با توجه به هوشمندي ملت ايران، فوردو ساخته شد كه مصون از حملات هوايي است و از كل فناوري غني‌سازي كشورمان صيانت مي‌كند. فوردو 40 متر زيرزمين است و 90 متر پوشش كوه دارد. يعني عملا دسترسي براي انهدام آن برخلاف نطنز به صفر رسيده است.
فوردو زماني به يكي از كليدواژه‌هاي رايج در ادبيات مقامات غربي و گزارش‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي كشورمان تبديل شد كه آژانس در ۱۹ دي ۱۳۹۰ در اطلاعيه‌اي اعلام كرد كه ايران توليد اورانيوم با غلظت ۲۰درصد را در تاسيسات غني‌سازي فوردو آغاز كرده‌است. پس از آن هم نام اين مركز در ۲۶بهمن ۱۳۹۰ به پاس خدمات شهيد مسعود علي‌محمدي در برنامه هسته‌اي كشورمان، به نام اين دانشمند قرباني ترورهاي هسته‌اي نامگذاري شد. اينگونه فوردو به يكي از پايه‌هاي ثابت در مذاكرات و گفت‌وگوهاي ميان ايران و 1+5 براي حل اختلافات در اين زمينه تبديل شد.
با وجود 6دور مذاكراتي كه دوطرف تا همين اواخر در وين برگزار كردند فوردو از فهرست اختلافات ميان دوطرف حذف نشد و به‌عنوان بخشي از مسائل حل‌نشده ميان دوطرف در كنار موضوع رآكتور آب سنگين اراك باقي ماند. ايران همانند همه پيشنهادهايي كه براي تأييد صلح‌آميزبودن برنامه هسته‌اي كشورمان در بخش‌هاي مختلف به طرف غربي ارائه داده بود در مذاكرات وين5 نيز به‌طور مشخص از 3پيشنهاد جداگانه ايران براي حل موضوع فوردو خبر داد.
بي‌نتيجه ماندن مذاكرات حكايت از آن داشت كه به‌طور ويژه آمريكا اين پيشنهادها را نپذيرفته و همچنان خواستار تعطيلي فوردو بود. سخنان هفته گذشته وندي شرمن، معاون سياسي وزير امور خارجه آمريكا در كنگره اين كشور موضع مذاكره‌كنندگان آمريكا درباره فوردو را نشان داد. شرمن در پاسخ به سؤالات مكرر نمايندگان كنگره درباره فوردو و غني‌سازي اورانيوم در ايران گفت: ما در مذاكرات به اين نتيجه رسيده‌ايم كه تنها از سايت نطنز براي غني‌سازي استفاده شود و درباره آينده فوردو درحال مذاكره هستيم. فوردو نبايد سايت تأسيسات غني‌سازي شود. اين ادعاي شرمن در كنگره نيز كه ايران پس از وين6 چنين پيش‌شرطي را پذيرفته و با 1+5 به توافق رسيده با تكذيب عباس عراقچي مواجه شد كه اين اختلافات همچنان پابرجا هستند و حل نشده‌اند.
با وجود اين، عليرضا زاكاني، نماينده مردم تهران در مجلس با اشاره به اينكه رهبر معظم انقلاب بارها تغيير كاربري و تعطيلي سايت فوردو را خط قرمز اعلام كرده‌اند، از تيم مذاكره‌كننده كشورمان خواست تا جواب روشن و آشكاري در پاسخ به اظهارات اخير شرمن بدهد. رهبر معظم انقلاب در ديدار اخير با مسئولان و كارگزاران نظام، حفظ تشكيلاتي كه تخريب آن براي دشمن امكان‌پذير نيست را يكي از مواردي دانسته بودند كه «بايد قطعاً در مذاكرات رعايت شود.» فوردو بنا به اعلام مقامات سازمان انرژي اتمي ظرفيت راه‌اندازي 2800سانتريفيوژ در خود را دارد و اين درحالي است كه نطنز درصورت تكميل ظرفيت حداكثر 48000سانتريفيوژ را دارد.
پس از توافق ژنو 600ماشين نصب شده در فوردو سطح غني‌سازي اورانيوم را از 20درصد به 5درصد كاهش داده‌اند. عليرضا زاكاني مي‌گويد طرف مقابل به اين علت درمقابل تأسيسات فوردو حساسيت نشان مي‌دهد كه كليه تاسيسات مورد نياز غني‌سازي برخلاف نطنز زير زمين بوده و قابل انهدام نيست. به گفته زاكاني لوله كشي و چينش سانتريفيوژها در فوردو بدون هيچ تغييري داراي قابليت غني‌سازي برابر ميزان مورد نياز كشور است.
نظر شما